İzetbegoviç: RBiH Ordusu halkın ve devletin hayatta kalmasının en önemli garantisiydi.
Bosna-Hersek’i yürekten savundular ve dünyanın en iyi askerleri oldular.
Bosna’daki savaşın başlamasının ardından, 15 Nisan 1992 tarihinde kurulan ARBİH, savaşı sona erdiren Dayton Barış Antlaşması’nda Bosna Hersek Federasyonu Ordusu olarak tanımlanmıştır.
Bosna Hersek’te daha sonraki yıllarda uygulanan savunma reformlarının ardından ARBİH, Hırvat Savunma Konseyi (HVO) ve Sırp Cumhuriyeti Ordusu (VRS) ile birlikte Bosna Hersek Silahlı Kuvvetlerini oluşturdu.
Bosna Savaşında Bosna Ordusu Asker Sayısı ve Etnik Yapısı
Bosna Hersek Savunma ve Kurtuluş Savaşı’nın (1992-1995) ilk aylarında, Bosna Hersek Cumhuriyeti (R BIH) Ordusu’nun, çoklu etnik yapısı az sayıdaki birliklerinde göze çarpıyordu.
Ünlü 111. Vites Tugayı’nda 500 kadar Bosnalı Sırp asker mevcuttu. İsmet Hožić komutasındaki Dobrinjdeki birliklerde Bosnalı Sırp ve Hırvat asker sayısı %30 civarında idi. Vikićev Özel Birliklerinde ise %40 cıvarında Bosnalı Sırp ve Hırvat askeri bulunuyordu.
Gerçekte, ARBIH’in 1992 yılındaki resmi kayıtlarına göre asker sayısı 182 748 Bosnak, 12364 Bosnalı Hırvat ve 6 600 Bosnalı Sırp’tan oluşuyordu. Savaş sonunda ise ARBIH asker sayısı; 203368 Bosnak, 2883 Bosnalı Hırvat ve 1.087 Bosnalı Sırplardan oluşuyordu.
1991 Bosna Hersek Cumhuriyeti (R BIH) nüfus sayımına göre, 1992 yılında ordudaki Bosnalı Sırp ve Hırvat asker sayısı yasal olarak şöyle olmalı idi; 64 400 Bosnalı Sırp ve 23 000 Bosnalı Hırvat. Bu durumda Bosnalı Sırpların ancak 1/10’u, Bosnalı Hırvatların ise yaklaşık 1/22’si Bosna Hersek Ordusuna (ARBIH) katılmıştı.
Savaş sonunda ise bu oranlar; Bosna Hersek Ordusu’ndaki (ARBIH) Bosnalı Sırp asker sayısı yaklaşık 1/60 ve Bosnalı Hırvat asker sayısı 1/10 seviyesine düşmüştür. Daha 1991 yılında, Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu içinde olması gereken Bosnalı Sırp askerler, önce Yogoslavya ordusuna transfer edildi, daha sonra 1992 yılının Mayıs ayında bilindiği gibi bu askerlerden Republika Sırpska ordusu oluşturulmuştu.
Bosnalı Hırvatlar ise Bosna Hersek Cumhuriyetı (R BIH) Ordusu’na yasal olarak bağlı olmaları gerekiyor iken, savaşın başından beri Hırvat Savunma Konseyi’nde (HVO) yer almışlar, savaş sırasında ise siyasal gelişmelere göre kimi zaman, Bosnalı Sırplara karşı Bosna Hersek Ordusu (ARBIH) ile birlikte hareket etmiş ise de hiçbir zaman Bosna Hersek Ordusu bünyesine katılmamıştır. Ahmiçi Boşnak köyüne saldırarak Boşnaklara katliamlar yaptıkları gibi ARBIH ile de savaşmışlardır.
Savaş süresi içinde Bosnalı Hırvat ve Sırplar üzerinde yapılmış olan propogandalar ve ARBIH’e katılmaları halinde hainlikle suçlandıkları, ailelerine baskılar yapıldığı ve kimi zaman ailelerin rehin tutuldukları olayların etkisi ile ARBIH’e katılımlar azaldığı gibi katılanların da ARBIH’ten ayrılmalar artmıştır. ARBIH’ten ayrılananların da çoğu, karşı tarafta savaşmayı reddetmiş, kaçak yaşamayı veya ailesi ile birlikte yurt dışına kaçmayı tercih etmişlerdir.
Günümüzde Dayton antlaşması ile dağıtılmış olan Bosna Hersek Savunma ve Kurtuluş Savaşı vermiş olan Ordusu’ndaki (ARBIH) etnik yapısı büyük çoğunluk Boşnaklardan oluşmaktadır.
(Zeynep Işıl Hamziç)
