Rusya’da 19. yüzyılda çocukların zihinsel gelişimi için tasarlanan ”matruşka” bebekler, ülkenin simgesi haline geldi. 

Rus sanatçı Sergey Malyuti’nin 1890 yılında tasarladığı ve ahşap oyma sanatçısı Vasily Zvyozdoçkin’in yaptığı iç içe geçmiş 8 bebek, adını döneminin popüler kadın ismi ”Matriyona”dan aldı.

Ahşap bebekler, 20. yüzyılın başına kadar okullarda çocukların zihinsel gelişimi, renk, boyut ve aile kavramlarını öğrenmeleri için kullanılıyordu.

Bebekler, ilk kez 1904’de Paris’teki uluslararası bir fuarda görücüye çıktı ve matruşka olarak tüm dünyada tanındı.

Birden fazla olmasıyla kadının doğurganlığını, iç içe geçmesiyle de annenin korumacı yönünü betimleyen matruşka bebekler, Paris fuarının ardından dünyanın her ülkesinden talep görmeye başladı.

Kısa sürede Rusya’nın simgelerinden biri haline gelen matruşka, Türkiye’ye Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra geldi. Bağımsız Devletler Topluluğuna üye ülkelerdeki vatandaşlar sayesinde tanınan bebekler, Rusya ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesiyle Türkiye’de kısa sürede sevilen ithal ürünlerden biri oldu.

 Ihlamur ağacı tercih ediliyor

Sergiev Possad kentindeki Güzel Sanatlar Enstitüsünün Tasarım Bölümü Başkanı Daria Baranova, matruşkanın ilk kez Moskova’da elde yapıldığını, 20. yüzyılın ortalarından itibaren kentteki atölyelerde üretilmeye başlandığını anlattı.

Matruşka yapılacak ahşabın titizlikle seçilmesi gerektiğini ve genelde Ihlamur ağacının tercih edildiğini belirten Baranova, ahşabın ince bir işçilikle tornadan geçirildiğini, yüzey temizliği dikkatle yapılarak boyama ve tasarım ünitesine gönderildiğini söyledi.

Birinci Moskova El Sanatları Eğitim Fakültesi’nden öğretim üyesi Elena Kalenova da fabrikadan gelen ürünlerin kurutulduktan sonra astarlandığını, daha sonra boya ve çizim aşamasının başladığını söyledi.

Önce yüz bölümünün, ardından elbise ve detayların çizildiğini anlatan Kalenova, kırmızı, mavi, kahverengi ve beyaz renklerin yaygın olarak kullanıldığını belirtti. Kalenova, en son vernik atılarak matruşkanın tamamlandığını vurguladı.

Boyu bir santimetreden 13 metreye kadar değişen matruşkalar, renk, boya, çizim, büyüklük ve figürlerine göre 100 ruble (yaklaşık 1,5 dolar) ve 58 bin ruble  (yaklaşık bin dolar) arasında alıcı buluyor.